Diabeł

[Irbis]

Diabeł (gr. διάβολος diábolos - oskarżyciel, oszczerca) – w judaizmie i chrześcijaństwie ogólna nazwa złych, upadłych aniołów; inne określenia: szatan, demon. Lecz w rzeczywistości są neutralne.
Początkowo w folklorze polskim diabły były to legendarne, rogate postacie, wywodzące się od złych lub złośliwych demonów - tzw. czartów lub biesów - pochodzących z mitologii słowiańskiej ,co było błędem gdyż w rzeczywistości mylono je z faunem. Dopiero po chrystianizacji słowo diabeł stało się synonimem słowa szatan.
W demonologii judaizmu i chrześcijaństwa oraz satanologii średniowiecznej diabły (szatany) tworzą hierarchię i są upostaciowione.
Diabeł jako pojęcie pojawia się w tych religiach i wierzeniach, których panteon jest bipolarny, spolaryzowany na przeciwstawne sobie, walczące ze sobą dominia i w których dokonało się przejście od religii mitologicznej do soteriologicznej (kiedy pojawia się pojęcie zła moralnego). Według niektórych naukowców pojęcie diabła pojawiło się w chrześcijaństwie i islamie poprzez judaizm z wierzeń starożytnego Iranu (manicheizm, mazdaizm i zaratusztrianizm).
Według Biblii diabeł to upadłe stworzenie duchowe, które sprzeciwiło się Bogu. Nie jest jednak równy Bogu, gdyż został przez niego stworzony. Nie należy go więc traktować jako "złego boga". W manicheizmie, zwłaszcza w doktrynie katarskiej, uważa się zaś, iż świat jest domeną diabła i jest on władcą materii; z tego powodu jest ona zła, świat duchowy i sam Bóg znajdują się poza materią, są więc wolne od wpływu diabła, zatem dobre.
Diabły folkloru polskiego
 Belzebub, Belzebubiak
 Bemol
 Bezręki
 Bezrobotny Generał
 Bież
 Bigot
 Boryś
 Boruta
 Diabeł, helupa z Grochowa
 Browarniak
 Chruściel
 Chryszczaty
 Ciort
 Czulniasty
 Despotnik
 Dusiołek
 Dwuogoniasty
 Dytko Smrodnik
 Fafuła
 Fallus
 Farel
 Faulus
 Fifidło
 Firlifrancek
 Gnojorz
 Inkluz
 Jerk
 Jęczkowska
 Kosmacz
 Koziopies
 Kopytnik
 Kozyra
 Lubuda
Lucyfer
 Hrabia Manteufel
 Merkana
 Mikita
 Mizdroń
 Mlecznica
 Niedobrzyciel
 Obleśny
 Obłud
 Odmianek
 Okowita
 Paskudnica
 Pileś
 Purtk
 Podciepek
 Pokuśnik
 Psiapora
 Rokita
 Ryś
 Sataneal
 Sczezł
 Siarkotłuk
 Sklęczek
 Smętek
 Smętek-Pruski
 Smolarz
 Smołka
 Smołokap
 Smyntek
 Spuśnocap
 Spyrtka
 Sral
 Srala
 Srala Bartek
 Srella
 Sukowaty
Szatan
 Szkaradnik
 Szmaragdowy Czad
 Teuwil
 Toplecka
 Topleska
 Tworylny
 Urbanek
 Waligóra
 Węda
 Węglik
 Widoradzki
 Wietrznik
 Wodziciel
 Zaręba
 Żupnik
Inne tytuły diabła
 666 - Liczba Bestii - lub 616 (była mała afera co do tego)
 Książę ciemności - Tytuł należący tylko do Lucyfera.
 Antychryst
 Iblis, diabeł w Islamie
 Szejtan, arabska nazwa szatana
 Voland (od vôlant - duch,szatan) z języka średniowysokoniemieckiego
 Urian - diabeł w jednym z dialektów niemieckich
 Mefistofeles (od hebr. Mephistoph - burzyciel dobra)

źródło: nie znane.